Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh
Nhân ngày Môi trường Thế giới và tháng Hành động vì môi trường, chiều 5/6 Tọa đàm trực tuyến “Tro xỉ nhiệt điện – vật liệu an toàn hay chất thải nguy hại” được tổ chức bởi Nhóm hành động vì Công lý, Môi trường và Sức khỏe (JEH) và Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID) với sự tham gia của các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực pháp luật, năng lượng, môi trường. Tọa đàm được tổ chức cũng trong bối cảnh Dự thảo Luật Bảo vệ Môi trường sửa đổi đang được Quốc hội thảo luận trong kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XIV vào tháng 6 này.
Vấn đề tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện luôn là mối quan tâm hàng đầu của nhiều cộng đồng nơi có các nhà máy nhiệt điện than đang hoạt động. Như mới đây, Báo Nông nghiệp Việt Nam đã đưa tin về việc nhiệt điện Mông Dương ở Quảng Ninh bị nghi ngờ là thủ phạm gây ra bụi mịn dày đặc ở Tiên Yên[1]. Hay người dân tại xã Kỳ Nam, thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh biểu tình phản đối việc sử dụng tro xỉ nhà máy nhiệt điện để san lấp sân vận động[2]. Tuy nhiên, vào ngày 1/6, TS. Nguyễn Chiến Thắng - Giám đốc Trung tâm tư vấn nhiệt điện và điện hạt nhân thuộc Viện Năng lượng phát ngôn trên báo điện tử của Bộ Công Thương[3] “Tro xỉ của nhà máy nhiệt điện than ở Việt Nam hiện nay không nên coi là chất thải (độc hại) mà nên coi là nguyên liệu đầu vào đáng quý, cung cấp chủ yếu cho ngành vật liệu xây dựng và các ngành công nghiệp, dân sinh khác”. Phát ngôn này ngay lập tức gây bão trên mạng xã hội. Đó cũng là lý do vì sao NHóm JEH và GreenID tổ chức tọa đàm này nhằm khẳng định quan điểm phản biện “Tro xỉ than luôn luôn là một chất thải nguy hại và không dễ dàng sử dụng cho xây dựng và công nghiệp”. Điều này đã được các chuyên gia minh chứng rõ trong buổi tọa đàm.
Có mặt tại tọa đàm, ông Trần Đình Sính – Chuyên gia năng lượng, Phó giám đốc Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh đã đưa ra những con số đáng giật mình về tro xỉ. “Hiện nay với 18.000 MW của các nhà máy điện than đang hoạt động thải ra khoảng 16, 17 triệu tấn tro và xỉ. Theo đánh giá của Bộ Tài nguyên và Môi trường, nếu chúng ta không có biện pháp xử lý thì đến năm 2030 chúng ta sẽ tồn dư khoảng 422 triệu tấn và mỗi năm thêm khoảng 32 triệu tấn nữa. Và nếu cứ bình quân bãi tro xỉ đắp cao khoảng 5m thì chúng ta sẽ mất khoảng 65 km2 để chứa tro xỉ và mỗi năm thêm 5km2 bằng 1 xã đồng bằng Bắc Bộ, chúng ta cũng nhớ rằng thành phố Huế cũng chỉ khoảng 70 km2, như vậy có thể thấy lượng đất để chứa tro xỉ là rất lớn.”
Ông Đặng Đình Bách – Chuyên gia pháp lý – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Pháp luật và Chính sách Phát triển Bền vững (LPSD) khẳng định Việt Nam chưa có văn bản có quy định pháp luật xử lý tro xỉ của nhiệt điện và những quy định pháp lý về tiêu chuẩn xử lý cần được thắt chặt. Ông cũng nhấn mạnh “Có rất nhiều bằng chứng khoa học trong nước và quốc tế khẳng định các thành phần của tro xỉ rất nguy hại với sức khỏe con người và môi trường, đặc biệt nó chứa thủy ngân, và các chất độc hại khác, cũng vì lý do này tại Thông tư 36/2015, Bộ Tài nguyên môi trường đã đưa tro xỉ của nhiệt điện than vào danh mục các chất thải nguy hại. Tuy nhiên, hiện nay lại có nhiều trào lưu vận động ngược để đưa tro xỉ ra khỏi danh mục này, và đây có thể là hành động khiến ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của con người và môi trường sau này”.
Tiến sỹ Nguyễn Văn Liêm – Chuyên gia trong lĩnh vực môi trường và sức khỏe – Nguyên Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng nông nghiệp cho hay “Theo tôi được biết, tro xỉ của nhà máy nhiệt điện than cần được quản lý vì nhiều thành phần hóa học, đặc biệt là tro xỉ ở những vùng như Nông Sơn, Quảng Nam hay than Quảng Ninh là có chứa chất phóng xạ và chất thủy ngân thì chất phóng xạ, thủy ngân đều là những chất độc hại với sức khỏe con người cũng môi trường. Vì vậy để quản lý được tro xỉ của nhiệt điện than 1 cách bền vững thì cần có đầy đủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn của đầu vào của từng loại sản phẩm.”
Bổ sung thêm ý kiến của Tiến sỹ Liêm, ông Trần Đình Sính còn cho hay “Than Quảng Ninh chứa khoảng 0,464 mg thủy ngân mối kg than. Vào năm 2030, ước tính lượng than sử dụng 129 triệu tấn than mỗi năm trong đó than nội khoảng 44 triệu tấn và than nhập khoảng 85 triệu tấn. Riêng thủy ngân chứa trong than nội với mức 0,464mg thủy ngân mỗi kg than và tỷ lệ loại bỏ 65%, lượng thủy ngân xả ra không khí là 6,8 tấn mỗi năm. Đó là chưa kể than nhập vì chúng ta chưa biết than nhập có chứa những chất gì, hàm lượng bao nhiêu. Riêng mỏ than Nông Sơn có phóng xạ, nơi đặt nhà máy điện Nông Sơn 30MW sử dụng than này. Không rõ quản lý tro xỉ của nhà máy điện Nông Sơn ra sao.”
Kết thúc tọa đàm, các chuyên gia đều thống nhất khung pháp lý Việt Nam cần khẳng định tro xỉ là độc hại và cần đảm bảo tro xỉ than được quy định chặt chẽ trong khung pháp lý. Cụ thể, tro xỉ cần được giữ nguyên trong danh mục chất thải nguy hại của các quy định pháp luật hiện hành.
Xem chi tiết thêm về Buổi tọa đàm tại đây
----------------------
Nhóm hành động vì Công lý, Môi trường và Sức khỏe (JEH) bao gồm 6 tổ chức phi lợi nhuận làm việc trong lĩnh vực pháp lý, truyền thông, sức khỏe. Nhóm cùng nhau hoạt động để hướng đến mục tiêu tạo ra sự thay đổi rõ rệt trong một số vụ việc cụ thể nhằm đảm bảo công lý, môi trường trong lành và sức khoẻ cho người dân thông qua việc sử dụng hiệu quả công cụ truyền thông và pháp lý. Trong quá trình hoạt động, nhóm JEH luôn tuân thủ và đề cao nguyên tắc: làm việc theo Hiến pháp và Pháp luật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; hướng tới bảo vệ và đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, tập thể và nhân dân.
Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID) là một tổ chức phi lợi nhuận trực thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) thành lập năm 2011. GreenID hoạt động để góp phần thực hiện mục tiêu phát triển bền vững cho Việt Nam và khu vực Mê Công. GreenID hiện là tổ chức NGO đi tiên phong thúc đẩy ngành năng lượng bền vững. GreenID nhận thấy rằng để thúc đẩy phát triển bền vững cần phải cùng lúc giải quyết đồng bộ các vấn đề liên quan tới các khía cạnh xã hội, quản trị và công nghệ. Với kinh nghiệm thực tiễn từ các dự án kết hợp với các ứng dụng tri thức và lý thuyết cập nhật trên thế giới. GreenID đã đóng góp triển khai nhiều giải pháp về nước sạch, năng lượng Xanh cho hàng chục ngàn trẻ em và người dân tại nhiều địa phương trong cả nước. Với phương châm “Nước sạch và Năng lượng Xanh cho tất cả mọi người, không để ai bị bỏ lại phía sau”.
THÔNG TIN LIÊN HỆ:
Văn phòng Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID)
Địa chỉ liên hệ gửi về: Nhà c1x3, ngõ 6 Trần Hữu Dực, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội
Nguyễn Thị Trang Nguyên – Quản lý truyền thông GreenID
ĐT: 0243 7956372 Email: nttnguyen@greenidvietnam.org.vn
Văn phòng Nhóm hành động vì Công lý, Môi trường và Sức khỏe (JEH)
Địa chỉ liên hệ: Tầng 5, Toà nhà 5 tầng Khu liên hợp Phát triển Phụ nữ thành phố Hà Nội, số 7 Tôn Thất Tuyết, quận Cầu Giấy, Hà Nội
Đặng Đình Bách – Điều phối nhóm JEH
Điện thoại: (84)24.38549911 Email: nwteamlpsd@gmail.com
